Podatnicy, którzy prowadzą działalność gospodarczą oraz rozliczają się według skali podatkowej (PIT-36) lub podatkiem liniowym (PIT-36L) mają możliwość odliczyć od podstawy opodatkowania kwotę kosztów działalności badawczo – rozwojowej. Z odliczenia korzystać mogą również jednostki prowadzące pełne księgi podatkowe, które składają deklarację CIT-8.
Ulga na badanie i rozwój zastąpiła, stosowaną do 2015 r. (rozliczenie w 2016 r.), ulgę na nabycie nowych technologii. Podatnicy, którzy do tej pory korzystali z odliczenia na nabycie nowych technologii mają możliwość stosować nowe odliczenie – tzn. odliczenie dokonane na podstawie poprzedniej ulgi nie ogranicza prawa do skorzystania z nowego odliczenia. Podatnicy, którzy przed końcem roku podatkowego rozpoczętego przed 1.1.2016 r. nabyli prawo do odliczenia ulgi na nabycie nowych technologii, zachowują prawo do tych odliczeń po 31.12.2015 r. na dotychczasowych zasadach będąc jednocześnie uprawnionymi do korzystania z nowych odliczeń.
Wydatków na badanie i rozwój, które można rozliczać to koszty ponoszone na działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań. Podstawą stosowania ulgi jest:
- art. 26e-26g ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 1991, nr 80, poz. 350 ze zm.) oraz
- art. 16d ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2014 r. poz. 851, z późn. zm.).
Korzystać z odliczenia można zatem pod warunkiem, gdy:
- poniesione zostały wydatki na:
- badania naukowe lub,
- prace rozwojowe,
- prace podejmowane są w sposób systematyczny,
- celem jest zwiększanie wiedzy oraz wykorzystania tych zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.
Odliczenia dokonuje się w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono koszty kwalifikowane. Jeżeli zatem podatnik kilka lat systematycznie ponosi wydatki na badania lub rozwój, to z ulgi korzystać może w kolejnych latach, odliczenia dokonując w deklaracjach podatkowych składanych za każdy rok.
Strata osiągnięta w danym roku podatkowym lub dochód niższy od kwoty odliczeń nie powodują utraty prawa do ulgi. Odliczenia - odpowiednio w całej kwocie lub w pozostałej części - dokonuje się w zeznaniach za kolejno następujące po sobie trzy lata podatkowe następujące bezpośrednio po roku, w którym podatnik skorzystał lub miał prawo skorzystać z odliczenia.
Kwoty zwrócone podatnikowi powodują utratę prawa do ulgi w części zwracanej. W efekcie podatnik oblicza faktyczną kwotę odliczenia według następującej zasady:
przychody – koszty uzyskania przychodów = dochód (podstawa opodatkowania) – inne ulgi podatkowe odliczane od podstawy opodatkowania - kwota ulgi badanie-rozwój + kwota otrzymanych zwrotów kosztów kwalifikowanych = podstawa obliczenia podatku.
Ewidencja kosztów oraz ujęcie w deklaracjach podatkowych
W deklaracji podatkowej PIT-36 lub PIT-36L wykazać należy łączną wartość ulgi. Odliczenie możliwe jest jednak pod warunkiem odpowiedniego ewidencjonowania ulgi w ewidencji w trakcie roku podatkowego. Zatem podatnicy prowadzący działalność badawczo-rozwojową, którzy zamierzają skorzystać z odliczenia są obowiązani w prowadzonej księdze albo w prowadzonych księgach rachunkowych, wyodrębnić koszty działalności badawczo-rozwojowej. Zmusza to podatników do stosowania od początku 2016 r. (lub od początku roku podatkowego, za który chcą z ulgi korzystać) ewidencji według nowych wzorów, określonych przepisami prawa.
Ulga B+R – rodzaje działalności pozwalającej na odliczenie
Ulga dopuszczalna jest wyłącznie na badania naukowe oraz prace rozwojowe, a w ramach tych rodzajów wydatków – odliczenie obejmuje wyłącznie określone koszty. Nie można przy tym odliczyć całości poniesionego wydatku, a jedynie określoną jego część (określony jego procent).
Z ulgi na działalność badawczo-rozwojową nie może skorzystać podatnik, jeżeli w roku podatkowym prowadził działalność na terenie specjalnej strefy ekonomicznej na podstawie zezwolenia.
| Ulga na działalność badawczo – rozwojową – działalność – wydatki pozwalające na odliczenie podatkowe |
| Badania naukowe – podstawowe |
oryginalne prace badawcze, eksperymentalne lub teoretyczne podejmowane przede wszystkim w celu zdobywania nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne
powyższe wydatki podlegają odliczeniu wyłącznie pod warunkiem, że badania są prowadzone na podstawie umowy lub porozumienia z jednostką naukową w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki. |
| Badania naukowe – stosowane |
prace badawcze podejmowane w celu zdobycia nowej wiedzy, zorientowane przede wszystkim na zastosowanie w praktyce |
| Badania naukowe – przemysłowe |
badania mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności w celu opracowywania nowych produktów, procesów i usług lub wprowadzania znaczących ulepszeń do istniejących produktów, procesów i usług; badania te uwzględniają tworzenie elementów składowych systemów złożonych, budowę prototypów w środowisku laboratoryjnym lub w środowisku symulującym istniejące systemy, szczególnie do oceny przydatności danych rodzajów technologii, a także budowę niezbędnych w tych badaniach linii pilotażowych, w tym do uzyskania dowodu w przypadku technologii generycznych |
| Badania rozwojowe |
nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności z dziedziny nauki, technologii i działalności gospodarczej oraz innej wiedzy i umiejętności do planowania produkcji oraz tworzenia i projektowania nowych, zmienionych lub ulepszonych produktów, procesów i usług, z wyłączeniem prac obejmujących rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do produktów, linii produkcyjnych, procesów wytwórczych, istniejących usług oraz innych operacji w toku, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń |
Przykładami badań rozwojowych, które można rozliczać w ramach ulgi na działalność badawczo – rozwojową są:
- opracowywanie prototypów i projektów pilotażowych oraz demonstracje, testowanie i walidację nowych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług w otoczeniu stanowiącym model warunków rzeczywistego funkcjonowania, których głównym celem jest dalsze udoskonalenie techniczne produktów, procesów lub usług, których ostateczny kształt nie został określony,
- opracowywanie prototypów i projektów pilotażowych, które można wykorzystać do celów komercyjnych, w przypadku gdy prototyp lub projekt pilotażowy stanowi produkt końcowy gotowy do wykorzystania komercyjnego, a jego produkcja wyłącznie do celów demonstracyjnych i walidacyjnych jest zbyt kosztowna.
Ulga na B+R – rodzaje wydatków oraz wartość odliczenia
Przy ustaleniu kwoty, którą odliczyć można od podstawy opodatkowania, podatnik sumuje wyłącznie ściśle określone wydatki, a w PIT-O dołączanym do deklaracji PIT-36 lub PIT-36L wprowadza wyłącznie określoną ich część.
| Rodzaje wydatków podlegających odliczeniu w ramach ulgi B+R |
| 30% poniesionej kwoty |
należności (szeroko rozumiane kwoty z danego stosunku prawnego, a nie tylko wynagrodzenie podstawowe) z tytułów o pracę i umów pokrewnych (np. pracę nakładczą, telepracę itp.), oraz składki ZUS z tytułu tych należności określone w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (ale odliczeniu nie podlegają składki na ubezpieczenie zdrowotne), w części finansowanej przez płatnika składek (emerytalne (połowa z 19,52 podstawy ustalenia; rentowe (6% podstawy jej ustalenia; wypadkowe – 2,45% podstawy jej ustalenia), jeżeli te należności i składki dotyczą pracowników zatrudnionych w celu realizacji działalności badawczo-rozwojowej;
w ramach ulgi nie można rozliczać kosztów zatrudnienia na podstawie umowy zlecenie czy dzieło, ale dopuszczalne jest nabywanie ekspertyz i opinii, które mogą być już w ramach tej ulgi rozliczane (por. poniżej), w tym przypadku sporządzanie takich ekspertyz etc. odbywać może się na podstawie dzieła czy zlecenia, odliczenie będzie dotyczyło jednak 20 lub 10 % kwoty takiego wydatku, a nie 30% tej kwoty. |
| 10%, podwyższone do 20% jeśli z odliczenia korzysta mikro, mały lub średni przedsiębiorca |
nabycie materiałów i surowców bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową (związek tych towarów musi być bezpośredni, a zatem musza być one wykorzystywane typowo w działalności kwalifikowanej); nabyte materiały i surowce nie muszą zostać ostatecznie zużyte w procesie badawczo – rozwojowym. |
| ekspertyzy, opinie, usługi doradcze i usługi równorzędne, a także nabycie wyników badań naukowych, świadczonych lub wykonywanych na podstawie umowy przez jednostkę naukową w rozumieniu ustawy o zasadach finansowania nauki na potrzeby prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej; |
| odpłatne korzystanie z aparatury naukowo-badawczej wykorzystywanej wyłącznie w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, jeżeli to korzystanie nie wynika z umowy zawartej z podmiotem powiązanym z podatnikiem rozliczającym ulgę na badanie i rozwój, |
| dokonywane w danym roku podatkowym, zaliczane do kosztów uzyskania przychodów, odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wykorzystywanych w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej; nie może to być jednak wartość odpowiadająca odpisom amortyzacyjnym samochodów osobowych oraz budowli, budynków i lokali będących odrębną własnością; podatnik sam ustala wartość odpisów, tzn. nie musi to być wyłącznie wartość ustalona według metody liniowej, ale również odpis jednorazowy, przyspieszony, czyli przyjęty według szybszych metod amortyzacji, niż metoda liniowa. |
Wszelkie koszty podlegają odliczeniu jedynie w przypadku, gdy nie zostały podatnikowi zwrócone w jakiejkolwiek formie (np. finansowanie dotacją, z funduszy rządowych itp).
W ramach ulgi nie można rozliczać wydatków ogólnych, m.in. kosztów:
- wynajmu, użytkowania lub utrzymania lokali, czynszu, sprzątania, wydatków na media (związanych z ogólnym zaopatrzeniem lokali w media),
- usług księgowych, doradztwa (poza doradztwem B+R, wskazanym powyżej), prawnych;
- usług pocztowych, internetowych, kurierskich, dostawczych;
- urządzeń i sprzętu niezaliczonego do środków trwałych;
- ubezpieczeń majątkowych oraz odpowiedzialności za szkody wywołanych działalnością przedsiębiorstwa, w tym działalnością związaną z badaniami i rozwojem.
