Co to jest PIT - podatek dochodowy od osób fizycznych

Podatki pobierane od obywateli RP podzielić należy na dwie grupy – bezpośrednie i pośrednie. Pierwsza grupa podatków obciąża ściśle określone dobra i zyski, jakie posiada jednostka. Należy do nich podatek PIT, CIT, podatki lokalne. W drugiej grupie opodatkowany jest tak naprawdę obrót (czynność gospodarcza), a jednostka płaci podatek pośrednio - w związku ze swoim uczestnictwem w czynnościach rynkowych. Do tej grupy należy podatek od towarów i usług pobierany w związku z dostawami towarów lub prowadzeniem usług pomiędzy uczestnikami transakcji gospodarczych.

Aby wiedzieć jak rozliczyć PIT należy znać odpowiedź na pytania: co to jest podatek dochodowy a co to jest PIT oraz znać różnice między jednym a drugim pojęciem. Należy również wiedzieć jakie są deklaracje PIT, stawki PIT i terminy zapłaty podatku obowiązują podatników podatku dochodowego od osób fizycznych.

Najlepszy i najprostszy sposób na PIT - Program e-pity^®
Nie musisz znać się na PIT'ach i zmianach podatkowych. Oblicz wygodnie wysokość Twojego podatku PIT kompleksowo razem z wszystkimi ulgami, odliczeniami i kwotą wolną od podatku. Zadbaj o najwyższy i najszybszy zwrot podatku z PIT do 45 dni.
Po prostu oblicz Twój e-PIT w Programie e-pity 2025 i wyślij PIT online

Co to jest PIT? Definicja PIT - podatku dochodowego od osób fizycznych

Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT – ang. Personal Income Tax) zaliczany jest do grupy podatków bezpośrednich, w którym podmiotem opodatkowanym jest jednostka (osoba fizyczna) uzyskująca określone przychody.  

PIT pobierany może być zarówno od polskich rezydentów podatkowych (u których pobiera się od całości przychodów), jak i od osób nie posiadających polskiej rezydencji podatkowej (u których podatek pobierany jest wyłącznie od przychodów uzyskanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej). Potocznie określenie PIT utożsamia się z deklaracją podatkową jaką podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych składać muszą okresowo do organów skarbowych przedstawiając wysokość wyliczonego podatku oraz kwot, które posłużyły do jego wyliczenia.

Istnieją grupy przychodów, których osiągnięcie nie podlega opodatkowaniu lub pozostaje z tego opodatkowania zwolnione. W przypadku tych grup przychodów podatnik nie musi składać deklaracji PIT i wykazywać ich przed organami podatkowymi.

Jaka jest stawka PIT?

Podatek dochodowy od osób fizycznych kształtuje się w kilku grupach w zależności od rodzaju przychodu. Dla róznych przychodów wartość stawki (stopy procentowej) jest inna. Stawka może być odmienna również z uwagi na wybór formy opodatkowania podatkiem.

Obecnie przy opodatkowaniu progresywnym – według skali podatkowej obowiązują stawki 12%, a po przekroczeniu podstawy w kwocie 120.000 zł - 32% podatku. Dochody podmiotów, które są opodatkowane tzw. podatkiem solidarnościowym (od dochodów ponad 1 mln zł), obciążone są dodatkowo według stawki 4%. W przypadku formy liniowej opodatkowania stosuje się 19% stawkę podatku. W przypadku opodatkowania ryczałtowego stosowane są stawki 2%, 3%, 5,5%, 8,5%, 10%, 12%, 14,%, 15%, 17%, 20%. W przypadku opodatkowania przychodów z kapitałów pieniężnych – obowiązuje 19% stawka podatku. Przy opodatkowaniu zysków ze sprzedaży nieruchomości stawka podatku wynosi 19%. W przypadku wykorzystywanej komercyjnie nieruchomości o wartości początkowej powyżej 10 mln zł – stawka podatku wynosi 0,35% podstawy opodatkowania, a sam podatek płatny jest miesięcznie.

Oprócz stawek związanych z określonymi zasadami opodatkowania, podatnik może zostać opodatkowany sanacyjną stawką podatku – 75%.  

Dodatkowo, inną stawkę podatku zastosować należy w związku z dochodami uzyskiwanymi w Polsce przez nierezydentów, jeśli stawka taka wynika z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Jeśli natomiast dochodzi do sytuacji przenoszenia majątku poza granice kraju, naliczony może zostać tzw. exit tax według stawki 3% lub 19%.  

Podatek PIT i ile zarobisz "na rękę" przy umowie o pracę, zlecenie i dzieło szybko wyliczysz w kalkulatorze wynagrodzeń zawsze według aktualnych stawek i kosztów PIT. Ile zarobisz będąc na samozatrudnieniu?

Czy ulgi podatkowe pomagają uniknąć drugiego progu?

Ulgi nie zmieniają progów podatkowych, ale pozwalają obniżyć dochód, od którego naliczany jest podatek. Dzięki ulgom odliczanym od dochodu możliwe jest pozostanie w niższym, 12% progu. Ulgi odliczane od podatku nie wpływają na próg podatkowy - obniżają ustalony już wcześniej podatek - dlatego tak ważne jest ustalenie, z jakiego rodzaju preferencji chcemy korzystać i czy mamy ulgą wpłynąć na dochód (obniżyć próg) czy podatek (zmniejszyć ostateczną wartość naliczonego już wcześniej podatku). Odliczenia, takie jak ulga na dzieci, Internet czy termomodernizacja, mogą realnie obniżyć końcowy podatek do zapłaty.

Jak działa kwota zmniejszająca podatek w 2025 roku?

Kwota zmniejszająca podatek w 2025 roku to 3 600 zł, co przekłada się na 300 zł miesięcznie. Działa tylko w przypadku dochodów opodatkowanych według skali. Jeśli pracownik złożył PIT-2, pracodawca pomniejsza zaliczki na podatek już w trakcie roku. W przeciwnym razie kwota uwzględniana jest dopiero w rocznym PIT.

Kiedy można zmienić formę opodatkowania?

Formę opodatkowania wybiera się na początku roku – do 20 lutego. W trakcie roku nie da się jej zmienić, chyba że dopiero zakładasz działalność gospodarczą. Warto dobrze przemyśleć wybór – zmiana formy, np. ze skali na ryczałt, ma wpływ na rozliczenia przez cały rok.

Co z podatkiem przy wspólnym rozliczeniu małżonków?

Wspólne rozliczenie z małżonkiem pozwala wykorzystać podwójną kwotę wolną i uniknąć wejścia w drugi próg podatkowy. Jeśli jedna osoba zarabia znacznie więcej, a druga wcale, wspólne rozliczenie często oznacza niższy podatek do zapłaty. Skarbówka rozlicza wtedy podatek od połowy wspólnego dochodu.

Czy każda forma opodatkowania pozwala odliczać koszty?

Nie każda. Koszty uzyskania przychodu odliczysz przy rozliczaniu na zasadach ogólnych i przy podatku liniowym. Przy ryczałcie nie bierze się ich pod uwagę – podatek płaci się od przychodu, nie od dochodu. Dlatego dla firm z wysokimi kosztami ryczałt może być mniej opłacalny.

Co to jest PIT? Definicja deklaracji PIT (dokumentu)

PIT (również: deklaracja PIT) – dokument urzędowy przygotowywany na określonym prawnie wzorze w związku z opodatkowaniem podatników podatku dochodowego od osób fizycznych. Dokument przygotowywany jest okresowo i jest podstawą zapłaty podatku w określonej wysokości. Wskazane w nim informacje stanowią oficjalną informację dla organów podatkowych co do kwot przychodów, kosztów, zaliczek, dochodu, ulg i odliczeń, metod i form opodatkowania, z jakich podatnicy korzystali w danym okresie rozliczeniowym. Określeniem PIT oznaczone są również druki związane pośrednio z rozliczeniem rocznym, które służy do celów rozliczeń zaliczek na podatek oraz wyboru zasad i form rozliczania podatku (tzw. druki PIT). Deklaracje PIT zmieniane są w związku ze zmianami w przepisach, co powoduje, że stosować należy deklaracje w odpowiedniej, aktualnej wersji.

Wczytaj, sprawdź i rozlicz Twój e-PIT w Programie e-pity^®
Sprawdź Twój e-PIT. Wczytaj wstępnie przygotowany dla Ciebie Twój e-PIT z portalu podatki.gov.pl. Uzupełnij wszystkie przysługujące Ci koszty, ulgi i odliczenia - spróbuj obniżyć Twój podatek. Rozlicz e-PIT i wyślij e-Deklarację a zwrot otrzymasz najpóźniej do 45 dni.
To najlepszy sposób na Twój e-PIT - wczytaj i sprawdź lub rozlicz już teraz swój PIT online

Obecnie stosowanymi deklaracjami PIT za 2025 są:

PIT-37, PIT-36, PIT-36L, PIT-38, PIT-28, PIT-40A, PIT-39, PIT-6, PIT-16A, PIT-16, PIT-19A, PIT-14, DSF-1

Obecnie stosowanymi załącznikami do deklaracji PIT są:

 PIT/B, PIT/TP, PIT/MIT PIT/BR, PIT/DS, PIT/D, PIT/M, PIT/O, PIT/Z, PIT/ZG, PIT/CFC, SSE-R, PIT-2K, 

Obecnie stosowanymi, pozostałymi drukami PIT są:

PIT-4R, PIT-11, PIT-8C, PIT-8AR, PIT-R, PIT-2, PIT-2A, PIT-3, PIT/PM, PIT/NZI.

Jak rozliczyć PIT?

Rozliczenie PIT polega na przygotowaniu i złożeniu rocznej deklaracji podatkowej PIT. Deklaracja jest podstawą do zapłaty podatku lub domagania się zwrotu nadpłaty wynikającej z nadwyżki wpłaconych zaliczek na podatek ponad wartość podatku wynikającego z rocznej deklaracji PIT. Rozliczenie podatku musi być przeprowadzone w odpowiedni sposób oraz w odpowiedniej formie.

Po pierwsze, rozliczyć PIT należy na prawidłowym formularzu. W zależności od tego, czy zaliczki na podatek opłacane są samodzielnie czy robi to inny podmiot za podatnika (np. zaliczki opłaca zakład pracy), podatnik wybiera odpowiedni druk PIT. Dodatkowo istotne jest jakiego rodzaju przychody rozliczane są w deklaracji PIT.

Po drugie, po wyborze deklaracji wskazać należy przychody, koszty, dochody, kwotę wolną oraz ulgi i odliczenia przysługujące podatnikowi i osiągnięte w danym roku. Obowiązuje system rocznego rozliczenia i deklarowania przychodów i odliczeń.

Rozliczenie PIT powinno zostać opatrzone podpisem. W przypadku deklaracji wysyłanych za pomocą środków komunikacji elektronicznej podpisem deklaracji PIT jest zestaw danych autoryzacyjnych identyfikujących podatnika przed organem skarbowym. Możliwe jest również wysłanie deklaracji PIT opatrzonej podpisem elektronicznym. Deklaracja podatkowa może zostać złożona również przez pełnomocnika (wymagana jest forma pisemna zgłaszana na formularzu urzędowym).

Możesz skorzystać też z nowej usługi Twój e-PIT gdzie na portalu podatkowym podatki.gov.pl czeka na Ciebie wstępnie przygotowany ePIT, który wystarczy sprawdzić, uzupełnić i możesz go wysłać elektronicznie lub wydrukować i złożyć w sposób tradycyjny.

Więcej na temat: jak wypełnić PIT

PIT - metody i formy rozliczeń podatku dochodowego od osób fizycznych

Rozliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych odbywa się kilkoma metodami. Możliwe jest rozliczenie samodzielne albo z małżonkiem. Oprócz tego dopuszczalne jest rozliczenie podatnika jako osoby samotnie wychowującej dziecko (tzw. rozliczenie wspólnie z dzieckiem).

W zależności od rodzaju przychodów dopuszczalne jest opodatkowanie w formie skali podatkowej, liniowo, ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.  

Wybór formy może determinować metodę opłacania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Jeśli podatnik opłaca je samodzielnie, opłaca się je z zasady miesięcznie. Jednak w ramach udogodnień dopuszczalne jest również korzystanie z opłacania ich kwartalnie, jak również w sposób uproszczony – miesięcznie według wartości 1/12 przychodu z lat poprzednich. Dopuszczalny jest również wybór tzw. kredytu podatkowego, w przypadku którego zaliczki przez pewien okres nie są w ogóle płacone. W przypadku obowiązków wykonywanych przez płatnika, zaliczki na PIT opłacane są miesięcznie.

Do kiedy zapłacić podatek dochodowy?

Podatek dochodowy w zależności od metody rozliczenia należy opłacić do 20 dnia miesiąca, za miesiąc poprzedzający gdy rozliczamy się w trybie miesięcznym, lub do 20 dnia miesiąca po zakończonym kwartale, jeśli rozliczamy się kwartalnie.

PIT razem, czy osobno? Kalkulator rozliczanie PIT z małżonkiem
Sprawdź do kiedy rozliczyć PIT za 2025 w 2026: szczegółowy kalendarz podatnika