Składki na ubezpieczenie zdrowotne a deklaracja PIT

Oprócz składek na ubezpieczenie społeczne podatnicy uzyskujący przychody mogą być zobowiązani do zapłaty do ZUS składek na ubezpieczenie zdrowotne. Zasadą jest, że składka uzależniona jest od wartości przychodu (lub dochodu). W szeregu przypadków podstawą jej ustalenia jest kwota stała, uzależniona od średniego wynagrodzenia, którego wysokość wskazuje GUS. 

Prawo do odliczenia zapłaconej składki w zeznaniu podatkowym w 2023 r. kształtuje się w sposób jednolity przez cały rok.

Zasady ogólne a odliczenie składki zdrowotnej 2023

Osoby na etacie oraz wszystkie inne rozliczające swoje dochody według zasad ogólnych - skalą podatkową - nie są uprawnione do odliczania od dochodu lub podatku zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne. Nie przysługuje im zatem ulga z tytułu zapłacenia składki na ubezpieczenie zdrowotne. 

U osób opodatkowanych skalą podatkową, które przychód obniżają o koszty jego uzyskania, składka nie może również stanowić kosztu uzyskania. 

Podatek liniowy PIT-36L a odliczenie składki zdrowotnej 2023

Prawo do odliczenia zapłaconej składki w zeznaniu podatkowym w 2023 r. u podatników opodatkowanych liniowo kształtuje się następująco:

• uprawnieni są odliczać składki na ubezpieczenie zdrowotne zapłacone z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej liniowo oraz za osoby współpracujące z podatnikiem opodatkowanym liniowo 
• niedopuszczalnym jest odliczenie składek zapłaconych z innych tytułów (np. z działów specjalnych opodatkowanych liniowo) lub z innych źródeł przychodów (np. składki zapłaconej z tytułu umowy zlecenie nie można odliczyć w PIT-36L),
• dopuszczalnym jest zaliczenie składek na ubezpieczenie zdrowotne do kosztów uzyskania przychodów, w takim przypadku nie można ich ponownie odliczyć od dochodu,
• ulga przysługuje od dochodu, nie odlicza się składek od podatku (jak było dawniej),
• odliczenie przysługuje w pełnej wartości składek zapłaconych (dawniej było to 7,75% podstawy),
• łączna wysokość składek zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów lub odliczonych od dochodu nie może przekroczyć w roku podatkowym 10.200 zł.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych PIT-28 a odliczenie składki zdrowotnej 2023

Przychody, z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej opodatkowanej ryczałtowo mogą być pomniejszone o 50% składek na ubezpieczenie zdrowotne zapłaconych w roku podatkowym z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych w tym za osoby współpracujące z podatnikiem opodatkowanym w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Prawo odliczenia kształtuje się zatem następująco:

• odliczamy wyłącznie składki zapłacone,
• muszą być to składki wynikające z prowadzenia działalności gospodarczej, która opodatkowana jest ryczałtem, zmiana formy podatkowej lub składki z innego tytułu nie uprawniają do odliczenia,
• odliczać można również składki z działalności prowadzonej w formie spółki cywilnej i jawnej o ile zastosowanie do przychodów z tych spółek znajduje forma ryczałtu,
• odliczenie nie może przekraczać 50% składki zapłaconej. 

Karta podatkowa a odliczenie składki zdrowotnej 2023

Odliczeniu podlega 19% składki na ubezpieczenie zdrowotne. Składka nie trafia do kosztów, należy ją wykazać w deklaracji podatkowej PIT-16A. 

Odliczenie składki zdrowotnej w latach 2021 - 2022

W przypadku składek na ubezpieczenie zdrowotne za lata 2021 - 2022 zmiany przepisów powodowały następujące prawo odliczania ich od dochodu/podatku:

• zapłacone przez podatnika lub pobrane z jego wynagrodzenia do końca 2021 r. odliczane były w deklaracji rocznej oraz przy poborze zaliczek na podatek - od podatku, w wysokości do 7,75% podstawy ich ustalenia,
• zapłacone w okresie 1.01.2022 - 30.06.2022 mogą być odliczone od dochodu będącego podstawą dla zaliczek na podatek opłacanych w okresach od 1.07.2022 r.  lub w deklaracji rocznej - ale wyłącznie w przypadku opodatkowanych liniowo, kartą podatkową lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (prawo odliczenia wstecz),
• zapłacone w okresie od 1.07.2022 mogą zostać odliczone od dochodu na bieżąco lub w deklaracji rocznej - ale wyłącznie w przypadku opodatkowanych liniowo, kartą podatkową lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.  
  

Składki należne za rok 2022, zapłacone w 2023 r. podlegają odliczeniu w roku 2023. Nie można odliczać od dochodu składek należnych, lecz niezapłaconych. 

Policz dokładnie składki zdrowotne w Programie e-pity 2023
Nie musisz liczyć składek ZUS i zdrowotnych w PIT za 2023 ręcznie. Sprawdź wysokość Twojego odliczenia składek ZUS i zdrowotnych oraz zwrot podatku kompleksowo, także z uwzględnieniem nowej kwoty wolnej od podatku w PIT.
Odliczenia składek ZUS i zdrowotnych wylicz w Programie e-pity 2023 i wyślij Twój PIT online

Składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacane są:

• na własne ubezpieczenie zdrowotne,
• na ubezpieczenie zdrowotne osoby współpracującej,
• na ubezpieczenie zatrudnionej osoby.

Składka zdrowotna etat odliczenie

Począwszy od 2022 r. płatnik w PIT-11 nie wykaże składki na ubezpieczenie zdrowotne, która w poprzednich latach podlegałaby odliczeniu przez osobę zatrudnioną. Podobnie, zasada odliczenia 7,75% nie będzie obowiązywała w rozliczeniach roku 2023.  

Składka pozostaje obciążeniem przedsiębiorcy tzn. że będzie on ją zaliczał do własnych kosztów podatkowych jako element wynagrodzenia brutto osoby zatrudnionej (o ile tylko przedsiębiorca wybiera formę opodatkowania, w której rozliczane są koszty podatkowe).

Składka zdrowotna osoby współpracującej a odliczenie

Dopuszczalnym jest, aby przedsiębiorca odliczył zapłaconą za osobę współpracującą składkę na ubezpieczenie zdrowotną we własnej deklaracji PIT. Obowiązują tu te same zasady co w przypadku własnych składek przedsiębiorcy, a zatem limit 50% składek (w przypadku opodatkowania ryczałtem) albo limit roczny 10.200 zł łączny dla składek przedsiębiorcy i współpracującego (podatek liniowy).

Inne tytuły zatrudnienia a składki zdrowotne 

Składka do kosztów podatkowych czy ulga (odliczenie) w deklaracji PIT?

Wyłącznie podatnik, który prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną liniowo, składka zdrowotna może nie tylko zostać odliczona od dochodu, lecz alternatywnie - zalickzona do kosztów uzyskania przychodów.

W przypadku składki zdrowotnej, którą przedsiębiorca zaliczy do kosztów podatkowych, jej wysokość obniży przychód okresu, w którym zostanie ona zapłacona, a zatem stanie się podstawą do niższej ostatecznej kwoty dochodu za ten okres. Oznacza to, że płacąc składkę za kolejny okres, przedsiębiorca będzie tę kolejną składkę zdrowtną obliczał od kwoty niższej podstawy niż pierwotnie zakładana (niższej - ze względu na wcześniej zapłaconą składkę zdrowotną, podstawą ustalenia składki zdrowotnej jest bowiem dla opodatkowanych liniowo - dochód). Jeśli przedsiębiorca te składki odliczy od dochodu zamiast wprowadzić je w koszty uzyskania przychodów - dochód w kolejnych okresach nie zostanie obniżany o składkę. Podstawa ustalenia składki zdrowotnej w kolejnych okresach będzie zatem wyższa w porównaniu do podstawy ze składką wprowadzoną do kosztów. 

Nie ma możliwości, aby składki zapłacone przenieść do odliczenia na kolejny rok. Odliczenia dokonujemy w roku, w którym doszło do zapłaty składek. Podobnie wygląda sytuacja z rozliczeniem składki w kosztach uzyskania przychodów  jej zaliczenie w koszty następuje w roku, w którym składka należna zostanie faktycznie zapłacona.    

Do kosztów przedsiębiorcy zalicza się wynagrodzenie brutto pracowników. Oznacza to, że składka, która obciąża wynagrodzenie brutto (zawarta jest w tym wynagrodzeniu, bo potem obciąża ona pracownika i on finansuje ją z wynagrodzenia brutto) trafia do kosztów uzyskania przedsiębiorcy. W efekcie również na dochód pośrednio wpływa składka zdrowotna pracowników i innych osób zatrudnionych przez przedsiębiorcę. Składka ta co prawda nie jest dodatkowo “odliczana” ale jako wynagrodzenie brutto - będzie stanowiła podstawę zarówno do niższego podatku przedsiębiorcy, jak i niższej zdrowotnej (ze względu na odpowiednio obniżony dochód o wynagrodzenie brutto pracownika). O ile niezapłacone składki nie mogą być odliczane od podatku podatnika za własne ubezpieczenie zdrowotne, to w przypadku składek za osoby zatrudnione w części finansowanej z wynagrodzenia brutto - dopuszczalne jest ich zaliczenie do kosztów już w miesiącu, gdy są one należne, lecz nie zostały jeszcze przekazane do urzędu skarbowego. W tym wypadku obowiązkowe jest aby wynagrodzenie zostało wypłacone w terminie wynikającym z przepisów prawa pracy. Wypłata po terminach powoduje, że składka zdrowotna (a w zasadzie całe wynagrodzenie brutto) stanie się kosztem w okresie, w którym zostanie ono zapłacone na rzecz pracownika. 

Kilka działalności a składki na ubezpieczenie zdrowotne limity

Dopuszczalnym jest łączenie działalności gospodarczej opodatkowanej liniowo oraz działalności w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. W efekcie może dojść do zbiegu limitów składek. Sytuacja ta ma miejsce w szczególności, gdy podatnik prowadzi działalność w spółce cywilnej lub jawnej w formie ryczałtu oraz prywatnie - działalność indywidualną. 

W takiej sytuacji limity należy rozpatrywać osobno, a składki - płacić od każdego z tytułów do prowadzenia działalności gospodarczej niezależnie. 

Podobnie prowadzenie kilku form działalności w ramach jednego systemu opłacania podatku nie zmienia lub nie powiela limitów podatkowych. W przypadku:

• podatku liniowego bez znaczenia pozostaje, jaką ilość działalności gospodarczej podejmuje podatnik, obowiązującym jest jeden łączny limit 10.200 zł,
• podatku ryczałtowego - limit odliczenia to odpowiednio 50% składki zapłaconej,
• karty podatkowej - limit odliczenia to 19% składki zapłaconej.

Zmiany w składce zdrowotnej 2025

Zgodnie z przygotowanymi zmianami, począwszy od 2025 r. nie będzie możliwości odliczeń składki na ubezpieczenie zdrowotne od dochodu zarówno u podatników rozliczających się ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, jak i w przypadku opodatkowanych liniowo. W miejsce dotychczasowej składki obliczonej w oparciu o dochód (podatnicy opodatkowani liniowo i skalą) lub o próg przychodu (ryczałt), większość podatników uzyska prawo do stosowania jednej niskiej składki, dla której podstawą będzie 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę. W przypadku:

• opodatkowanych skalą podatkową - składka zdrowotna będzie stała, a jej wysokość obliczona będzie od podstawy wynoszącej 75% minimalnego wynagrodzenia miesięcznie,
• opodatkowanych liniowo - składka nie będzie odliczana od dochodu, jej wysokość będzie stała i obliczana będzie od podstawy wynoszącej 75% minimalnego wynagrodzenia miesięcznie; jednak jeśli dochód przekroczy 4 - krotność przeciętnego wynagrodzenia za pracę - nadwyżka dochodu ponad tę kwotę stanowić będzie podstawę do składki zdrowotnej w wysokości 4,9% podstawy,
• opodatkowanych ryczałtem - składka nie będzie odliczana od dochodu, jej wysokość będzie stała i obliczona będzie od podstawy wynoszącej 75% minimalnego wynagrodzenia miesięcznie; jednak jeśli przychód przekroczy 2 - krotność przeciętnego wynagrodzenia za pracę - nadwyżka dochodu ponad tę kwotę stanowić będzie podstawę do składki zdrowotnej w wysokości 3,5% podstawy,
• opodatkowanych w formie karty podatkowej - składka nie będzie odliczana od podatku; jej wysokość będzie stała i obliczana będzie od podstawy wynoszącej 75% minimalnego wynagrodzenia miesięcznie.